Dabrowski’s Overexcitabilities (OE’s) zijn een theorie ontwikkeld door de Poolse psychiater Kazimierz Dabrowski, die stelt dat sommige mensen, in het bijzonder hoogbegaafden, een grotere gevoeligheid hebben voor prikkels en emoties dan anderen. Dabrowski geloofde dat deze OE’s een belangrijke rol spelen in persoonlijke groei en ontwikkeling. Zowel in onze individuele als groepstrajecten is deze beschrijving één die bij veel van onze klanten echt aanslaan. Het is immers een veel concretere beschrijving die ook handvaten bevatten om mee aan de slag te gaan.
Wat zijn deze vijf overexcitablities (OE) nu juist?
Overexcitabilities zijn een term die door de Poolse psychiater en psycholoog Kazimierz Dabrowski werd gebruikt om te verwijzen naar een verhoogde gevoeligheid en intensiteit in vijf domeinen: psychomotorisch, zintuiglijk, intellectueel, imaginair en emotioneel. Deze overexcitabilities zijn geen stoornissen of afwijkingen, maar een teken van een potentieel voor een hoger niveau van ontwikkeling. Dabrowski zag overexcitabilities als een bron van innerlijke conflicten, creativiteit en persoonlijke groei.
- Psychomotorische overexcitabilities: mensen met deze OE hebben een hoge energie- en activiteitsniveau, waardoor ze vaak fysiek actief zijn en moeite hebben met stilzitten. Dit is een verhoogde energie, activiteit en behoefte aan beweging. Mensen met deze overexcitability kunnen snel praten, impulsief handelen, rusteloos zijn, veel hobby’s hebben en moeite hebben met ontspannen.
- Sensualiteit overexcitabilities: mensen met deze OE hebben een grote gevoeligheid voor sensuele prikkels, zoals smaak, geur, touch en geluid. Dit is een verhoogde waarneming, waardering en reactie op zintuiglijke prikkels, zoals kleuren, geluiden, geuren, smaken en texturen. Mensen met deze overexcitability kunnen genieten van kunst, muziek, natuur, eten en lichamelijk contact, maar ook overgevoelig zijn voor lawaai, licht, geuren en aanrakingen.
- Intellectuele overexcitabilities: mensen met deze OE hebben een intense nieuwsgierigheid en een diep verlangen om te leren en te begrijpen. Dit is een verhoogde nieuwsgierigheid, leergierigheid en analytisch vermogen. Mensen met deze overexcitability kunnen houden van lezen, schrijven, puzzelen, onderzoeken, observeren, experimenteren en logisch redeneren, maar ook kritisch, sceptisch, perfectionistisch en veeleisend zijn.
- Imaginatie overexcitabilities: mensen met deze OE hebben een levendige fantasie en een groot vermogen om zich iets voor te stellen. Dit is een verhoogde verbeelding, fantasie en creativiteit. Mensen met deze overexcitability kunnen houden van verhalen, gedichten, sprookjes, dromen, symbolen, metaforen en humor, maar ook moeite hebben met de realiteit, verveling, eenzaamheid en angst.
- Emotionele overexcitabilities: mensen met deze OE hebben een grote emotionele intensiteit en een diepe gevoeligheid voor emoties van zichzelf en anderen. Dit is een verhoogde diepte, complexiteit en intensiteit van emoties en gevoelens. Mensen met deze overexcitability kunnen houden van empathie, compassie, betrokkenheid en idealisme, maar ook last hebben van stemmingswisselingen, angst, schuld, schaamte en existentiële crises.
Hoogbegaafdheid en deze vijf overexcitabilities van dabrowski (OE) ...
Hoogbegaafden hebben vaak een combinatie van deze OE’s, waardoor ze zich vaak emotioneel en cognitief intenser bewust zijn van de wereld om hen heen. Dit kan leiden tot een grotere gevoeligheid voor stress en angst, maar ook tot grotere creativiteit en persoonlijke groei. Naarmate je je er meer van bewust bent welke jij hebt, hoe je ermee aan de slag kan en wat de valkuilen zijn. Des te meer kan je ze in je voordeel laten werken.
Het is belangrijk om te realiseren dat OE’s niet als ziekte of stoornis beschouwd moeten worden, maar als een normale variatie in menselijk gedrag. Hoogbegaafden met OE’s kunnen profiteren van een aangepaste benadering in onderwijs en opvoeding die hun unieke behoeften en kwaliteiten erkent.
Daarnaast kunnen volwassenen met OE’s baat hebben bij professionele hulp om te leren omgaan met hun intensiteit, bijvoorbeeld via loopbaancoaching en/of groepscoaching.
Het is belangrijk om erkennen dat hoogbegaafden met OE’s unieke individuen zijn. Het is daarbij ook belangrijk andere mensen te ontmoeten die de zelfde unieke kenmerken hebben. Daarom organiseren we voor de week van de hoogbegaafdheid verschillende activiteiten, zowel individueel als in groep zodat je die connectie kan maken.
Ga jij je OE’s blijven zien als een nadeel, iets waarmee je moet worstellen? Of ga je de uitdaging aan om dit om te denken tot een positieve eigenschap waar je een mooi en uniek traject mee kan afleggen?
Kijk zeker naar wat we allemaal op planning hebben – zowel in onze themareeks, in onze summerschool als in onze trajecten voor volwassenen gaan we hier immers mee aan de slag?