Van goeie punten zonder inspanning naar slechte punten met veel inspanning AKA de watervallen van het onderwijs.

Zit jouw kind in het middelbaar en heb je voor het verlof een minder leuk oudercontact gehad over een rapport waar er een paar minder goeie punten op stonden. Misschien zelfs echt duikboten van punten. Liefst in het rood geschreven? Is het gesprek dan vrij snel geland op deze conclusie:

De klassenraad denkt dat het beter is om een andere (lees gemakkelijkere) richting te kiezen. Deze is duidelijk iets te moeilijk voor jouw kind

We horen veel klanten met dit verhaal. Enerzijds als ze over hun kinderen spreken maar ook als ze naar hun eigen schoolcarrière kijken. Meestal zijn ze zich dan ook niet bewust van de echte redenen hiervan. Ze bestempelen het vaak als ‘luiheid’ zowel bij hun kinderen als bij henzelf, of ‘meer zat er niet in dus meer zal er niet uitkomen’. Een spijtige zaak, denken wij dan. We weten immers dat de situatie kan rechtgetrokken worden. Zowel bij hun kind als bij henzelf.

Op de lagere school ging alles zo vlot. Je zoon of dochter had perfecte punten maar behaalde die zonder inspanning? Toen had het ‘onderpresteren alarm’ al moeten afgaan. Het is immers super belangrijk dat ze gedurende hun hele schoolcarrière leren leren.

Belangrijker dan WAT ze leren, is vooral DAT ze leren. Het is immers door inspanning te leveren dat je ‘hersenspieren’ kan kweken. Er zijn een hele hoop leermethodes, strategieën en executieve functies die je moet leren in het basisonderwijs. Niet zomaar omdat het zo op de planning staat maar vooral omdat je hersenen dan klaar zijn voor die zaken.

Je moet bv leren samenvatten omdat in het middelbaar en hoger onderwijs het volume steeds groter wordt en het technisch niet meer mogelijk is om dit in één keer volledig te leren. Als echter de leerstof te gemakkelijk is en je de tekst van de eerste tot de laatste lijn kan reproduceren, tja, dan kan je niet leren samenvatten.

Photo by Senjuti Kundu on Unsplash

Ook voor bvb het van buiten leren van de tafels. Zolang je met logica de berekeningen snel kan maken, is er geen nood aan die automatisatie. Dus ook dat momentum mis je.  Idem voor tussenstappen in wiskunde. Die heb je pas nodig als je in je hoofd het resultaat niet in één keer meer kan vinden.

En ga zo maar verder … een heleboel zaken die jij en/of je kind in het basisonderwijs had moeten leren heb je gemist omdat je het op dat moment nog niet nodig had door die hoogbegaafdheid.

Op een bepaald moment kom je aan de grenzen van wat je van nature met jou hersenen kan verwerken. Dit is bij een hoogbegaafd kind niet anders dan bij elk ander kind. Alleen ligt die grens heel wat verder. Dat maakt dat je pas in het middelbaar of in het hoger onderwijs opeens tegen die grens botst.

En neen, dan kan je niet zomaar even rap inhalen wat je in het basisonderwijs gemist hebt. Je hersenen hebben in hun groei dat ‘gepaste moment’ een beetje gemist, en dit zorgt plots voor een behoorlijke achterstand. Maar geen paniek, het is niet onmogelijk om die in te halen, het is alleen een stuk moeilijker.

Er is echter eerst een andere hindernis waar je over moet: je moet wel geloven dat je het kan. Het is niet omdat iedereen rondom jou daarvan overtuigd is (bvb omdat je in het lager de bolleboos was), dat je dat zelf ook bent.

(Hoogbegaafd, en toch gebuisd: onderpresteren – wees er vroeg bij, zo is het gemakkelijker op te lossen.)

Dat komt omdat je in het verleden zelf nooit tegen deze leergrens aangebotst bent. Je weet dus niet hoe het voelt om dingen te leren die je nog niet goed kan. Je ervaart dus een nieuwe emotie, die je nog nooit gehad hebt bij leren, en deze emotie voelt niet fijn. Vergelijk het een beetje met autorijden. Je hebt jaren over wegen gereden waar geen één tegenligger was, parkeren gebeurde altijd in een plaats waarin 10 auto’s pasten en opeens rij je, vanuit het niets op de ring van Antwerpen in de ochtendspits, waar de andere bestuurders geen last van lijken te  hebben. Wat is de eerste emotie die in je opkomt?

Paniek

In die paniek is er helemaal geen geloof dat het mogelijk is om dit nog op te lossen. Het overheersende  gevoel is dat de grens van de kennis/vaardigheden bereikt is. Je vraagt je misschien zelfs af of je eigenlijk wel kon autorijden…

En dan volgt dus dat oudercontact na deze rampzalige examens. Eerst worden er nog wat vragen gesteld in de trend van

Had je het verwacht? Hoe denk jij dat het komt?

… om dan vrij rap over te gaan naar de orde van de dag.

tja, als je zo veel moeite moet doen, zou het dan niet beter zijn om een andere richting te kiezen?

Daarmee bedoelen ze dan dus een gemakkelijkere richting met vooral die vakken waar je vandaag nog steeds zonder moeite goeie punten kan voor halen, tot je opnieuw tegen zo’n grens aanbotst, en hetzelfde scenario zich herhaalt. Zo spartel je je hele schoolcarrière door, om daarna op je werk tegen hetzelfde aan te lopen. Je wordt dan een job-hopper die eeuwig zoekt en telkens op dezelfde grenzen botst.

Of je komt op de arbeidsmarkt zonder diploma met de overtuiging dat je ook echt niet veel waard bent (Wat ik ? Hoogbegaafd ? Nee, ik ben niet slim …). Mogelijks de start van een loopbaan zonder veel voldoening.

(*) Ik spreek doelbewust over ‘veranderen’ van richting, en niet over ‘verlagen’ van richting. Elke richting heeft tot doel de talenten ten volle te laten ontplooien. Als we later alleen ingenieurs zouden hebben met 2 linker handen dan sterven we allemaal samen uit 😉)

Vooreerst: vooral niet veranderen van richting. Tenminste als de vakken je aanspreken en je de richting wel graag doet, dan moet je op zoek naar oplossingen binnen je richting.

Het vraagt een grote inspanning en het is geen evident traject, maar we zijn er rotsvast van overtuigd dat je stap voor stap je achterstand kan wegwerken.

De allereerste stap, zowel voor de kinderen en tieners zelf, hun ouders als de leerkrachten is om zich bewust te zijn van wat hoogbegaafdheid en onderpresteren precies is en wat de gevolgen hiervan zijn. Het is, zoals we al veel gezegd hebben, niet “gewoon nen slimmen”. Wij adviseren daarom aan de ouders om de thema avonden zeker allemaal te volgen, het is immers een én-én-verhaal: het vraagt niet alleen een inspanning van de jongere zelf, maar ook van zijn/haar ouders en school.

Ook in de coaching is de eerste stap om meer inzicht te krijgen in de hoogbegaafdheid en in het onderpresteren.  Zorgen dat je je ervan bewust bent wat ‘leren’ nu eigenlijk wil zeggen. Om dit mogelijk te maken , coachen we zeker ook op de mindset. Bij de start van dit traject zijn de studenten er meestal van overtuigd dat ze hun grens bereikt hebben, in mogelijkheden of in motivatie. Dit wil dus ook zeggen dat ze geloven dat er een grens is. Terwijl het net door te oefenen en te falen is, dat je nieuwe dingen kan leren. Het is dus belangrijk te weten wat er juist in je hersenen allemaal gebeurt tijdens dit proces.

Dat dit een traag proces is waar er nieuwe banen in je hoofd worden aangelegd. Hoe meer je oefent hoe beter deze banen worden. En uiteindelijk kan je het zo goed als automatisch.

Door middel van bv smartgames leren we de kinderen en tieners omgaan met dit gevoel,

deze frustratie, de zoektocht naar nieuwe strategieën. Pas op het punt dat ze hebben leren omgaan met de spanning van het leren komen de klassieke extra ondersteuningen zoals planning en het ‘leren leren’, … en stap voor stap groeit de zelfzekerheid en zullen de punten ook beter worden.

Het is eigenlijk nooit te laat om het stuur in eigen handen te nemen en de koers te wijzigen. Ook als volwassene heb je nog de mogelijkheid een grote wending aan je leven te geven. We hebben klanten die gestart zijn als onzekere en onwetende  ouders die naar de thema reeks kwamen voor hun kind en die na die 6 delen beslist hebben om ook voor zichzelf het stuur drastisch om te gooien, klanten die loopbaancoaching gevolgd hebben om te kijken waar hun passies nu eigenlijk liggen, wat de weg was die ze hadden moeten inslaan en die nu gestart zijn met studies (na hun werkuren) met tot doel een nieuwe job te zoeken waarin ze wel een grote voldoening zullen vinden. Heerlijk om die mensen te zien openbloeien en de moeilijke keuze maken om de zaken echt anders aan te pakken.

Er zijn zelfs een aantal mensen die na het volgen van onze themareeks beslist hebben om ook zelf rond hoogbegaafdheid te werken en de opleiding bij Hoogbloeier te volgen. Dit omdat ze passie voelen en energie krijgen als ze een verschil kunnen maken en andere hoogbegaafden kunnen helpen om deze antwoorden ook te vinden.

De eerste stap op je groeitraject als hoogbegaafde is kennis vergaren rond hoogbegaafdheid. Hiervoor raden we zeker de thema reeks aan. Twijfel je nog? Kom dan al eens naar onze gratis info avond om kennis te maken.

Photo by Aditya Chinchure on Unsplash